NOTERLERİN
HAKLARI
1. Hukukun en temel kavramlarından biri olan “hak” kavramını
tanımlayınız.
Cevap: Hak, hukuken korunan menfaat,
kişilere tanınan yetki ve davranış özgürlüğü anlamına gelir.
2. Kamu hakları ve özel haklar arasındaki temel fark nedir?
Cevap: Kamu hakları kamu hukukundan, özel
haklar ise özel hukuktan doğan haklardır.
3. Kamu hakları kaça ayrılır?
Cevap: Kamu hakları; kişisel, sosyal ve
siyasal olmak üzere üçe ayrılır.
4. Özel hakları sınıflandırmada kullanılan ölçütlere birkaç örnek veriniz?
Cevap: Özel haklar; niteliklerine,
konularına, devredilip devredilemediklerine, amaçlarına ve bağımsız olup
olmamalarına göre çeşitli sınıflara ayrılır.
5. Noterlerin ücret hakkını belirleyen esaslar nerede yer alır?
Cevap: Noterlerin ücret hakkını belirleyen
esaslar Noterlik Kanunu ve ücret tarifesinde yer alır.
6. Noterlerin ücret hakkıyla ilgili hangi esas noterliğin kamu hizmeti
niteliğiyle ilişkilidir?
Cevap: Noterlerin ücret tarifelerinin
kanunla belirlenmiş olması ve dolayısıyla noterlerin alacakları ücreti kendi
iradeleriyle belirleyememeleri noterliğin kamu hizmeti niteliğinin bir
sonucudur.
7. Noterlerin gelir kaynakları nelerdir?
Cevap: Noterlerin mesleki gelirleri üç
başlık altında toplanır. Bunlar ücret gelirleri, noter hissesi gelirleri ve
ortak cari hesap gelirleridir.
8. Noterlik ücret tarifesini hangi kurum belirler?
Cevap: Noterlik ücret tarifesi, Türkiye
Noterler Birliğinin mütalaası üzerine Adalet Bakanlığı tarafından belirlenir.
9. Noterlik ücret gelirleri neleri kapsamaktadır?
Cevap: Aşağıdaki işlemlerden edinilen
gelirler, noterlerin ücret gelirleri arasındadır:
• noterlerin yaptıkları işlemlere ait
harç üzerinden hesaplanacak ücretleri,
• düzenleme,
• yazı, bir dilden diğer dile veya bir
yazıdan diğer yazıya çevirme,
• karşılaştırma,
• tescil,
• emanetlerin saklanması,
• kanunların harç, vergi ve resimlerden
bağışık olduğu yazılı işlemler,
• defter onaylanması
• kanunun ücret almayı öngördüğü sair
işlemler,
• noterlerle imzaya yetkili
vekillerinin yol ödeneği.
10. Noter ücretini tanımlayınız.
Cevap: Noter ücreti, noterlerin yaptıkları
işlemlere ait harç üzerinden hesaplanacak ücretleridir.
11. Düzenleme ücretini tanımlayınız.
Cevap: Niteliği bakımından tapuda işlem
yapılmasını gerektiren sözleşme ve vekâletnameler, vasiyetname, mülkiyeti
muhafaza kaydı ile satış, gayrimenkul satış vaadi, vakıf senedi, evlenme
mukavelesi, evlât edinme ve tanıma, mirasın taksimi sözleşmesi ve diğer
kanunlarda öngörülen sair işlemler bu fasıl hükümlerine göre düzenlenir. Başta
vasiyetname ve vakıf senedi düzenlenmesinden alınacak ücretlere düzenleme
ücreti adı verilir.
12. Noterlik uygulamalarında düzenleme işleminde ücretlendirme esası nedir?
Cevap: Noterlik uygulamalarında düzenleme
şeklinde yapılan evrak ücretlendirilirken Harçlar Kanunu’nun 135. maddesine
göre, her satır 50 harf olmak üzere, 20 satırlık yazı bir sayfa olarak kabul
edilecektir.
13. Yazı ücretini tanımlayınız.
Cevap: Noterlikte yazılan işlemlerin asıl
veya suret her bir sayfası için alınacak ücrete yazı ücreti adı verilir
14. Bildirim yazı ücretini tanımlayınız.
Cevap: Kanunun bildirmekle yükümlü kıldığı
işlemlerin ilgili mercilere bildirimi için noterlerin yazacakları her tezkere
için alınacak ücrettir.
15. Bildirim ücretine bir örnek veriniz.
Cevap: Noterlerin kendilerine teslim edilen
vasiyetnameleri ve ölüme bağlı tasarrufları, yapanın ölümünden sonra,
yapanların kayıtlı oldukları nüfus dairelerine yazıyla bildirmek için aldıkları
ücret bildirim ücretine bir örnektir.
16. Çevirme ücretini tanımlayınız.
Cevap: Bir dilden diğer bir dile veya bir
yazıdan başka bir yazıya çeviriler karşılığında sayfa durumuna göre alınan
ücrettir.
17. Karşılaştırma ücretini tanımlayınız.
Cevap: Noterlik dışında yazılarak onay için
getirilen işlemlerde, ibraz olunan evrakın birbirine uygunluğunun karşılaştırılması
sebebiyle sayfa sayısına göre alınan ücrettir.
18. Tescil ücretini tanımlayınız.
Cevap: Kanunların tescilini öngördüğü
işlemlerin noter tescil defterine işlenmesi nedeniyle alınan ücrettir.
19. Emanetlerin saklanması ücretini tanımlayınız.
Cevap: Noterlere saklanmak üzere teslim
edilen eşya, belge veya değerli kağıtların saklanması için yıl üzerinden alınan
ücrettir.
20. Emanetleri saklamak için ücret belirlenirken hangi etkenler dikkate
alınır?
Cevap: Emanetlerin saklanması için
belirlenen ücrette saklama süresi, saklanan emanetin niteliği ve değeri ve
saklama için özel bir donanım gerekip gerekmediği dikkate alınır.
21. Defter onaylama ücretini tanımlayınız.
Cevap: Noterler Türk Ticaret Kanunu ve diğer
kanunların hükümlerine göre tutulması gereken defterleri bu kanunlar uyarınca
onaylarlar. Kanunen onaylanması gereken defter, fatura ve benzeri belgelerin
onaylanması için alınan ücrete defter onaylama ücreti denir.
22. Noterler ve imzaya yetkili vekillerine verilen yol ödeneğini
tanımlayınız.
Cevap: Noterler ve imzaya yetkili
vekillerinin noterlik dairesi dışında yaptıkları işler için, işlem bedeline ek
olarak gidilen yol ve sair masraflar için aldıkları ücrettir.
23. Memur vasıtası ile tebliğ ücreti hangi durumlarda talep edilmektedir?
Cevap: İlgilinin talebi üzerine ve kanunun
öngördüğü durumlarda, mahallinde memur vasıtası ile yapılacak tebliğlerde ücret
talep edilir.
24. Sair ücreti tanımlayınız.
Cevap: Kanunun ücret almayı öngördüğü sair
işlerden alınacak ücrettir.
25. Noterler tarafından fazla ücret alındığı veya sarfına gerek kalmayan
tebligat ücreti bulunduğu harçlara ait zamanaşımı süresi içinde anlaşıldığında
uygulanacak prosedürü açıklayınız.
Cevap: Noterler tarafından fazla ücret
alındığı veya sarfına gerek kalmayan tebligat ücreti bulunduğu harçlara ait
zamanaşımı süresi içinde anlaşılırsa, beher şahıstan fazla alınan kırk gösterge
rakamının ücretin alındığı yılın Bütçe Kanunu’nda gösterilen memur maaş
katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağı aşan ücretler Adalet Bakanlığı
tarafından ilgilisine iade ettirilir ve Bakanlık, ödeme için notere yapılacak
tebligattan Birliğe bilgi verir.
26. Noterin gelirleri arasında bulunan noter hissesi geliri ne anlama
gelmektedir?
Cevap: Noterler, noterlikte yapılan
işlemler ve düzenlenen kâğıtlar dolayısıyla tahsil ettikleri vergi, resim ve
harç tutarları üzerinden yüzde üç oranında noter hissesi alırlar.
27. Noterin gelirleri arasında bulunan ortak cari hesap gelirinin nasıl
edinildiğini açıklayınız.
Cevap: Yargı çevresi içinde birden çok
noterlik bulunması veya bir ilin belediye sınırları içinde her yıl, harç veya
damga vergisine tabi değeri, belli meblağdan fazla olan noterlik işlemlerinin
yapılmasından elde edilen her çeşit ücret ve noter hissesi tutarının yüzde on
beşini aşmamak üzere Noter Odası Yönetim Kurulunca tespit edilecek oran
alıkonulduktan sonra, kalanı, işlemi yapan noterlikçe, milli bir bankada
açtırılan noterlik ortak cari hesabına yatırılır. Bu hesapta toplanan paralar,
her üç ayda bir o yerdeki ilgili noterlere veya varsa Noterlik Kanunu’na göre
görevlendirilmiş noter vekillerine eşit miktarda ödenir.
Noterler, büyükşehir sınırları içerisinde ise ve mülki
sınırlar içinde hem birinci sınıf noterlikler hem de başka sınıf noterlikler
var ise birinci sınıf noterlikler için oluşturulan ortak hesap bu sınıfa mensup
noterlikler arasında; diğer sınıf noterlikler için kuruldukları ilçenin mülki
sınırları içindeki noterlerle ortak hesap birikintileri eşit miktarda
paylaştırılır.
28. Noterlik Kanunu ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nde noterlik giderlerine
ilişkin hangi düzenlemeler yer almaktadır?
Cevap: Noterlik Kanunu’nun 40. maddesine
göre
“Noterlik dairesinin her türlü gideri notere aittir”.
Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 5. maddesi ise noterlik gideri olarak kabul
edilen kalemleri şöyle belirtmiştir:
• noterlik dairesinin kirası,
• aydınlatma, ısıtma, kırtasiye
ve personel ücretleri,
• sigorta primleri,
• işyeriyle ilgili vergi, resim ve
harçlar,
• görevin yapılabilmesi için
başkalarına gördürülen ilgili PTT ücretleri,
• vergi mevzuatlarına göre gider kaydı
mümkün olan sair harcamalar.
29. Noterlerin kaç gün izin hakkı vardır?
Cevap: Noterlerin izin hakları kıdemlerine
göre düzenlenmiştir. Buna göre, noterlik hizmeti altı aydan on yıla kadar (on
yıl dahil) olan noterlerin otuz gün, daha fazla hizmeti olan noterlerin ise
kırk gün yıllık izin hakları vardır. Noterlik Kanunu’nda belirlenen otuz ve
kırk günlük bu sürelere gidiş ve dönüş süreleri de dahildir.
30. Noterlerin yıllık izinlerini vermekle yetkili makam neresidir?
Cevap: Noterlerin yıllık izinlerini
vermekle yetkili makam Adalet Bakanlığıdır.
31. Noterlik özünde serbest bir meslek olmasına rağmen, noterlerin yıllık
izinlerini Adalet Bakanlığından almalarının nedeni nedir?
Cevap: Adalet
Bakanlığının notere, anayasal hakkı olan izin kullanmasında izin vermeye
yetkili makam olması çelişki gibi görünse de noterliğin neredeyse mahkemelerin
yetkisine yakın ve hukuku inşa eden işlemleri nedeniyle izin hakkının
sınırlarının çizilmesi yerinde bir uygulamadır. Kamunun adalet ihtiyacı kişilerin
iznini bekleyemez. Kamusal hizmet kişilerden bağımsız ve süreklilik arz eden
bir durumdur.
32. Noterlerin iki yıllık izinlerini birlikte kullanmalarına ilişkin
düzenleme nasıldır?
Cevap: Noterlerin
iki yıllık izinlerini birlikte kullanmaları mümkündür. Buna karşılık iki yıl
geçtikten sonra eski izinlerin kullanılması mümkün değildir. Diğer bir
ifadeyle, iki yıl geçtiği halde kullanılmayan izinler tamamen düşer.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken kullanılmayan izin
üzerinden iki yıl geçen izindir. Kullanılmayan iki yıllık izin birlikte
kullanılamaz şeklinde yorum yapılamaz.
33. Noterlerin izin sürelerini aşmalarıyla ilgili düzenleme nasıldır?
Cevap: Haklı bir engeli olmaksızın iznini
on beş gün geçiren noterler, noterlik görevinden istifa etmiş sayılırlar.
Noter, izin hakkını haklı bir engeli olmadan fazla geçirmişse ancak geçirilen
gün sayısı 15’den azsa disiplin cezası uygulanır. Kanun koyucu burada özel bir
düzenleme yoluna gidip ilk defa 15 izin hakkını ihlal edene verilecek disiplin
cezasının “kınama” olacağını kanun yoluyla düzenlemiştir.
34. Noterlerin kaç çeşit mazeret izni bulunmaktadır?
Cevap: Noterlik Kanunu’nda kişisel mazeret
ve mesleki mazeret olmak üzere iki tür mazeret izni yer almaktadır.
35. Noterlik Kanunu’ndaki kişisel mazeret izniyle ilgili düzenlemeler
nelerdir?
Cevap: Kanun gereğince, haklı bir engeli
bulunmak şartıyla noterlere, noterliğin bulunduğu yer cumhuriyet savcısı
tarafından, gidiş ve dönüş dâhil olmak ve bir defada on günü geçmemek üzere
mazeret izni verilebilir. Bir yıl içinde bu şekilde alınan izinler toplamı
yirmi günü aşamaz. Bir yıl içinde alınan mazeret izni toplamı yirmi günü aştığı
takdirde aşan süre yıllık izinden düşülür.
36. Noterlik Kanunu’ndaki mesleki mazeret izniyle ilgili düzenlemeler
nelerdir?
Cevap: Türkiye Noterler Birliği
organlarında çalışmak (Yönetim / Denetim / Disiplin Kurulu çalışmaları) için ve
Türkiye Noterler Birliği veya Adalet Bakanlığınca verilen görevler (örneğin
ulusal ya da uluslararası sempozyumlara temsilcilik veya bilirkişilik) dolayısıyla
işinin başından ayrılmak zorunda kalan noterler, noterliğin bulunduğu yerdeki
cumhuriyet savcısına haber vermek şartıyla işin gerekli kıldığı süre için
mazeret izinli sayılırlar. Bu izinler yıllık izinden hiçbir durumda
indirilemez. Kanun koyucu Noterler Birliğindeki çalışmalarda veya Adalet
Bakanlığı tarafından verilen görevlerin kamusal hak olan izinden düşülmesini
engelleyerek bu faaliyetleri kamu yararına mesai olarak kabul etmiştir.
37. Noterlik Kanunu, hastalık istirahatiyle ilgili nasıl bir düzenleme
yapmaktadır?
Cevap: Noterlerden hizmet süreleri beş yıla
kadar (beş yıl dahil) olanlar üç aya kadar hastalık istirahati kullanabilirler.
Hizmet süreleri beş yıldan on yıla kadar (on yıl dahil) olan noterler altı aya
kadar hastalık istirahati kullanabilirler. Hizmet süreleri on yıldan daha fazla
olan noterler ise bir yıla kadar hastalık istirahati alabilirler.
Bu sürelerin sonunda hastalıklarının devam ettiği, resmi
sağlık kurullarının raporu ile belgelendirilen noterlerin izinleri, kanunda
belirtilen miktarların iki katı kadar daha uzatılabilir. Diğer bir deyişle,
hizmet süreleri beş yıla kadar olanların üç aylık istirahat süreleri altı aya,
hizmet süreleri beş yıldan on yıla kadar olanların altı aylık istirahat
süreleri bir yıla kadar, hizmet süreleri on yıldan fazla olanların bir yıllık
istirahat süreleri iki yıla kadar uzatılabilir. Bu sürelerin sonunda da
iyileşemeyen, hastalıkları devam eden noterlerin görevlerine Adalet
Bakanlığınca son verilir.
NOTERLERİN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ
38. Noterlik Kanunu’nda yer alan “hiçbir hizmet ve görev noterlikle
birleşemez” hükmünü açıklayınız.
Cevap: Noterlik gibi çok önemli bir hukuki
faaliyetin, yanında bir başka faaliyeti barındırması mümkün değildir. Ancak
noterler yargı mercilerinin vereceği işlerle, ilim ve hayır kuruluşları başkan
ve üyelikleri, hakemlik, vasiyeti tenfiz memurluğu yapabilirler. Noterler bu
faaliyetlerini yerine getirirken esas faaliyet alanları olan noterlik bu
durumdan olumsuz etkilenmemelidir.
39. Noterlerin yasaklı olduğu işler nelerdir?
Cevap: Noterlik Kanunu’na göre aşağıdaki
konularda noterlere yasaklılık getirilmiştir:
• borsa oyunu oynamak,
• 657 sayılı Devlet Memurları
Kanunu’nun 28. maddesinin birinci fıkrasındaki anlamda ticaret yapmak,
• kefil olmak,
• kendilerine ait ücretlerden herhangi
bir şekilde indirim yapmak,
• aracı kullanmak,
• reklam ve rekabet niteliğinde bir
eylemde bulunmak,
• her ne suretle olursa olsun noterlik
ücreti hususunda kendi aralarında sözlü veya yazılı anlaşma yapmak.
40. Noterlerin genel nitelikli yükümlülükleri nelerdir? Cevap:
Noterlerin genel nitelikli yükümlülükleri:
• noterlik görevi ile birleşmeyen ve
noterlerin yasaklı olduğu işleri yapmamak,
• çalışma saatlerine uymak,
• tatilde iş yapmamak,
• emredici hükümlere uymak,
• meslek sırlarını saklamak, • evrak ve defterlerin gizliliğine
uymak,
• yaş tahdidine uymak.
41. Noterlerin çalışma saatlerini ve bunlara uyma yükümlülüğünü
açıklayınız.
Cevap: Noterlik dairesinde günlük çalışması
söz konusu yerdeki diğer resmi dairelerle birlikte başlar. Noter odaları,
üyelerinin günlük çalışma ve tatil saatlerini odanın her yılki olağan genel
kurul toplantısında bir yıl süre ile uygulanmak üzere tespit eder ve Türkiye
Noterler Birliği ile Adalet Bakanlığına bildirir. Noterlik dairesindeki iş
kabulü süresi o yerdeki diğer resmi dairelerden en çok bir saat daha fazla
olabilir. Noter, günlük çalışma saatleri dışında iş kabul edemez.
42. Noterler hangi durumlarda tatilde iş yapabilir ve bu durumu nasıl
gerekçelendirir?
Cevap: Noterlerin tatil günlerinde ve
çalışma saatleri dışında herhangi bir noterlik faaliyeti göstermeleri aslında
yasaktır. Bu ana kuralın istisnası vasiyetname tanzim ve tasdiki veya gecikmesi
zarara yol açabilecek noterlik işlemleridir. Noterlerin, tatil günlerinde ve iş
günlerinde mesai saatleri dışında noterlik işlemleri yapmaları halinde, bunun
gerekçesini evrakta göstermeleri ve bu işlemi yevmiye defterinin tatilden
sonraki ilk numarasına kaydetmeleri kanuni zorunluluktur.
43. Noterlerin emredici hükümlere uyma zorunluluğunu açıklayınız.
Cevap: Noterler, kanunların emredici
hükümlerine aykırı hususlarda işlem yapamazlar. Bu zorunluluk hükmü, imza
onaylaması yapılan işlemlerin içeriği hakkında da uygulanır.
44. Noterlerin meslek sırrını saklama yükümlülüğünü açıklayınız.
Cevap: Noter ve noterlik kâtipleri,
görevleri dolayısıyla öğrendikleri sırları, kanunların emrettiği haller dışında
açıklayamazlar. Noterler, adalet dağıtımında her ne kadar avukatlar gibi kurucu
unsur olarak sayılmasalar da ifa ettikleri görev toplumdaki herkesin noterlere
tereddütsüz güveninin inşa edilmesini gerekmektedir. Bu tereddütsüz güvenin
inşası için iş sahiplerinin sırlarının kanuni güvence altına alınması
gerekmektedir.
45. Noterlerin evrak ve defterlerin gizliliğine uyma yükümlülüğünü
açıklayınız.
Cevap: Noterlik evrak ve defterlerinin
daire dışına çıkarılabilmesi, mahkemenin veya sorgu hâkiminin kararıyla
mümkündür. Noterlik evrak ve defterleri sadece serbest meslek sahibi noterin
ticari sırları olarak korunmamaktadır. Defterlerin içeriğinde iş sahiplerinin
anayasayla ve yasalarla korunan kişisel tasarruf ve haklarına ilişkin bilgiler
yer almaktadır ve bunların iş sahiplerinin iradesi veya bir mahkeme kararı
olmadıkça üçüncü kişiler tarafından görülmesi mümkün değildir.
46. Noterlik evrak ve defterlerini inceleme yetkisi verilen makamlar
hangileridir?
Cevap: Noterlik evrak ve defterleri mahkeme,
sorgu hakimliği ve Cumhuriyet savcılıklarınca veya resmi daireler tarafından,
konusu da belirtilmek suretiyle, noterlikte soruşturmaya yetkili kılınan
kimselerce incelenebilir.
47. İncelenmek üzere sunulan noterlik evrak ve defterlerinin ücretlendirmesi
konusundaki kuralları açıklayınız.
Cevap: Soruşturma yetkisi bulunan kişilerle,
Cumhuriyet savcılarının isteyecekleri örnekler noterlik ücretine tabi değildir.
Diğer resmi mercilere verilecek örneklerden yalnız yazı ücreti alınır.
48. Noterlerin yaş tahdidine uyma yükümlülüğünü açıklayınız.
Cevap: Noterler 65 yaşını tamamladıklarında
yaş tahdidine tabi tutulurlar. Kendileri istemese dahi yaş sınırlaması
nedeniyle emekliye ayrılırlar.
NOTER
İŞLEMLERİNDEN YASAKLILIK
49.
Noter, tanık, tercüman ve bilirkişi
hangi durumlarda noterlik işlemlerinde yer alamaz? Cevap:
• Noterin kendisi bizzat ilgili ise
veya bir ilgili onun vekili olarak hareket ediyorsa,
• aralarında evlilik birliği kalmamış
olsa bile ilgililerden birinin karı veya kocası ise
• ilgililerden biri ile aralarında
sıhrî dahi olsa usul veya füru veya kan hısımlığından üçüncü sıhrî hısımlıkta ikinci derecede civar hısımlığı
veyahut da evlat edinme ilişkisi varsa,
• ilgililerden biri noterin katip ve
hizmetlisi ise,
• ilgililerden biri aralarında 2, 3 ve
4. bentlerde yazılı kişiler bulunan bir
şahsın vekili olarak hareket ediyorsa,
• noterlik işlemi kendi yararına veya
aralarında 2, 3 ve 4. bentlerde yazılı kişiler bulunan bir kimse yararına bir
tasarrufu kapsıyorsa bu durumlar şahsında tecelli eden noter, tanık, tercüman
veya bilirkişi o işleme katılamaz.
50.
Noter işlemlerinde tanıklık
yapamayacağı kanunla özel olarak düzenlenmiş kişiler kimlerdir? Cevap:
• Reşit olmayanlar,
• Mahcurlar,
• Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’na
göre yeminli tanık olarak dinlenmeleri mümkün olmayanlar,
• Noterin katip ve hizmetlileri.
51.
Bir yerde sadece bir noter bulunması
ve bu noterin de noter işlerinden yasaklı olması durumunda noter işlemlerini
kim yapabilir?
Cevap: Bir yerde sadece bir noterin
bulunması ve onun da noter işlerinden yasaklı olması durumunda, söz konusu
işlem aynı yerdeki asliye hukuk hakimi, o yerde asliye hukuk hakimi
bulunmuyorsa sulh hukuk hakimi tarafından yapılır.
52.
Noterin yasaklı olmasından dolayı
noterlik işlemlerini hakim yaptığında noterlik ücret tahsili nasıl gerçekleşir?
Cevap: Noterlik işlemini yapan hakim,
noterlik ücret tarifesinde yer alan ücretleri ve bu işlemler dolayısıyla tahsil
edilen vergi, resim ve harç karşılığı olan noter hisselerini alamaz. Ancak
işlemin daire dışında yapılması durumunda, Harçlar Kanunu’nun 34. maddesinde
gösterilen yol tazminatının ilgili tarafından ödenmesi zorunludur.
0 yorum: