Noter İşlemleri

NOTERLERİN GENEL OLARAK YAPACAKLARI İŞLER

1.  Noterlik Kanunu’nun 60. maddesine göre, noterlerin genel olarak yapacakları işler nelerdir?  Cevap: Söz konusu kanuna göre, noterlerin genel işleri;

•       yapılması kanunla başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her nevi hukuki işlemlerini düzenlemek, 

•       kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan bütün hukuki muameleleri bu kanun hükümlerine göre yapmak, 

•       gayrimenkul satış vadi sözleşmesi yapmak, 

•       bu kanuna uygun olarak dışarıda yazılıp getirilen kağıtların üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylamak, 

•       bu kanun hükümlerine güre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl veya örneklerinden veya getirilen kağıtlardan örnek çıkarıp vermek, 

•       belgeleri bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirmek, 

•       protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek, 

•       kanunen tescili gereken işlemleri tescil etmek, 

•       bu ve diğer kanunlara verilmiş sair işleri yapmaktır. 

2.  Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 7. maddesine göre, noterlerin genel olarak yapacakları işler nelerdir? 

Cevap: Söz konusu yönetmeliğe göre, noterlerin genel işleri;

•       evlilik sözleşmesi,  

•       gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi,  

•       zilyetlik devri sözleşmesi,  

•       miras taksimi sözleşmesi,  

•       gayrimenkul bağışlama vaadi sözleşmesi,  

•       şirket sözleşmesi,  

•       irtifak hakkı vaadi ve ortak mülkün idaresi sözleşmesi,  

•       medeni            kanun’da         müstenit          sükna   hakkı sözleşmesi,  

•       kaydı hayat şartı ile irat bağlanması sözleşmesi,  

•       ölünceye kadar bakma sözleşmesi,  

•       mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış sözleşmesi,  

•       kira sözleşmesi,  

•       menkul mallarda hibe sözleşmesi, taksim ve ifraz sözleşmesi,  

•       evlat edinme sözleşmesi,  

•       temlik,  

•       taahhütname,  

•       kefaletname,  

•       vasiyetname,  

•       vakıf senedi,  

•       aile vakfı senedi,  

•       tanıma senedi,  

•       muvafakatname,  

•       sulhname,  

•       yediemin senedi,  

•       rehin senedi,  

•       borç senedi,  

•       fesihname,  

•       ibraname,  

•       beyanname,  

•       şahadetname,  

•       piyango, kura ve toplantı tutanağı  

•       vekâletname düzenlemek, ve ayrıca

•       Türk Ticaret Kanunu ve diğer kanunlar hükümlerine göre tutulması gereken defterleri bu kanunlar uyarınca onaylamak,  

•       çeviri işlemlerini gerçekleştirmek,  

•       örnek çıkartmak,  

•       imza sirküleri düzenlemek,  

•       protesto işlerini yürütmek,  

•       ihbar ve ihtarname düzenlemek ve  

•       tescil işlemlerini yapmaktır.

3.  Noterlerin yapacağı genel işlerin Noterlik Kanunu ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nde ayrı ayrı düzenlenmesinin nedeni nedir?

Cevap: Noterlik Kanunu Yönetmeliği, belirsizlik veya şüpheleri ortadan kaldırmak amacıyla, Noterlik Kanunu’nda belirlenen işleri daha somut ve ayrıntılı bir şekilde düzenlemektedir.  

4.  Noterlik Kanunu Yönetmeliği’ne göre, noterler defter onaylama işlevini nasıl yerine getirir?

Cevap: Türk Ticaret Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca tutulması gereken defterleri bu kanunlar uyarınca noterler onaylar. Noter, onayladığı defterin türünü, ait olduğu yılı ve sayfa sayısını, söz konusu kanunlarda belirtildiği şekilde ilgili mercilere taahhütlü mektupla bildirir. Özel kanunda hüküm bulunmayan hallerde, noter defterin baş ve son sayfasına defterin kaç sayfadan ibaret olduğunu yazıp her sayfayı numaralandırıp mühürleyerek defteri onaylar. 

5.  Noterlik Kanunu Yönetmeliği’ne göre, noterlerin çeviri işlemlerine ilişkin prosedürler nelerdir?

Cevap: Belgeleri bir dilden diğer bir dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirmek noterlerin yapacağı işlerdendir. Çeviri işlerinde noter metnin altına bir şerh düşer. Bu şerhte noter yeminli tercüman kullanmışsa, tercümanın kimliği ve adresi belirtilir ve şerhin altı noter tarafından tarih yazılıp imzalanarak mühürlenir. İlgilinin bulunduğu yerde noterlikçe çeviri yaptırılması mümkün değilse, o noterlik aracılığıyla başka yerdeki noterliğe çeviri yaptırılabilir. 

6.  Noterlerin protesto işlemlerinin kapsamı nedir?

Cevap: Noterler, Türk Ticaret Kanunu’na göre kabul etmeme ve ödememe protestoları çekerler.

7.  Noterlik Kanunu Yönetmeliği’ne göre, noterlerin örnek çıkartmayla ilgili işlemleri nasıl yürütülür?

Cevap: Noterler tarafından yapılan işlemlerin örnekleri, ancak ilgililere veya ilgililerin kanuni mümessil, vekil ya da mirasçılarına verilir. Örneği alınacak işlem başka bir şehirdeyse, noter aracılığıyla diğer şehirdeki noterlikten getirtilebilir. Yukarıda adı geçenlerden başka birisine örnek verilebilmesi için noterliğin bağlı bulunduğu asliye hukuk hakiminden izin alınması gerekir. Konsolosluklarda düzenlenen evraka ait bir örneğin talep edilmesi halinde, izin, örneği talep eden şahsın Türkiye’deki son ikametgahı mahkemesince, son ikametgahı tespit edilemeyen hallerde ise Ankara Asliye Hukuk Mahkemesince verilir. 

8.  Noterler tarafından yapılan işlemlerin örnekleri kimlere verilebilir? Cevap: İşlemlerin örnekleri;

•       söz konusu işlemin ilgililerine,

•       ilgilinin kanuni mümessiline,

•       ilgilinin vekiline,

•       ilgilinin mirasçısına verilebilir.

9.  Noterlerce düzenlenip tebliğ edilen ihbarname ve ihtarnamelerde yer alması gereken bilgiler nelerdir?

Cevap: İhbar ve ihtarnamelerde;

•       istemde bulunan ve diğer tarafın adı-soyadı ve açık adresi,

•       ihtar ve ihbar konusu,

•       istemde bulunanın imzası

•       tebliğ şerhi,

•       noterin imzası, mührü ve tarih yer alır.

10.               İhbarname ve ihtarname düzenlemek için izlenen yollar nelerdir?

Cevap: İhbar ve ihtarnameler ilgili tarafından yazılıp tebliğ için notere getirilebilir veya notere yazdırılabilir.

NOTERLERİN ÖZEL OLARAK YAPACAKLARI İŞLER

11.  Noterlerce gerçekleştirilen tespit işlemini açıklayınız.

Cevap: Noterler bir şeyin veya bir yerin hal ve şeklini, kıymetini, ilgili şahısların kimlik ve ifadelerini tespit ederler ve davet edildiklerinde piyango ve özel kuruluşların kura, seçim ve toplantılarında hazır bulunarak durumu belgelendirirler. Söz konusu tespit işlemlerinin, noterce tutanak şeklinde düzenlenmesi gerekmektedir. 

12.  Noterler hangi konularda tespit işlemi yapamazlar?

Cevap: Noterler, ceza hukukuna ilişkin konular ile hu- kukla ilgili konulardan adliyeye intikal etmiş olanlar hakkında tespit işlemi yapamazlar. 

13.  Noterlikte emanet işleri nasıl yürütülür? Cevap: Noterler, Noterlik Kanunu’nun 101. maddesine göre tutulacak bir tutanak ile emanet kabul eder. Emanetin noter tarafından en uygun şekilde saklanması yasal zorunluluktur. İlgilinin talebi halinde, emanet bir muhafazaya konulup ilgili ve noter tarafından mühürlenerek milli bir bankada, banka bulunmayan yerlerde demir kasa veya sağlam bir dolapta saklanır.

Emanetin para olması halinde, noter bu parayı en geç ertesi gün bankadaki noterlik emanet cari hesabına hak sahibinin adı, soyadı ve adresini göstermek suretiyle yatırır. 

14.  Noterlikte emanet alırken tutulan tutanakta yer alması gereken bilgiler nelerdir? Cevap: Bu tutanakta;

•       emanetin nitelikleri, 

•       biliniyorsa gerçek değeri, değeri tam olarak bilinmiyorsa tahmini değeri, 

•       ne kadar süre saklanacağı,  • kime ve ne zaman iade edileceği ve  •          iade şartları belirtilir.

15.  Noterler danışmanlık işlevlerini nasıl yerine getirir?

Cevap: Noterlik Kanunu’nda noterlerin danışmanlık işlevine ilişkin açık bir hüküm bulunmamakla birlikte, Kanun’un 1. maddesi noterlere, “hukuki anlaşmazlıkların doğumunu önleme” görevi vermiştir. Kanun’un 72. maddesi ise notere, iş yaptıracak kişinin gerçek arzularını tümüyle öğrenme ve gerçekleştireceği işleme yansıtma ödevi yüklenmiştir. Ayrıca, Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 91. maddesi uyarınca, noter, hukuki işlerin belgelendirilmesi esnasında, ilgiliye iradesini ve isteğini eksiksiz bir biçimde beyan etme olanağı veren bir ortam yaratma ve yapılan işlemin niteliğine göre gerekli soruları sorup işlemin sonucu hakkında ilgiliye açıklamalarda bulunma yükümlülüğünü taşır. Buna göre, noter, noterlik işlemlerinin yanı sıra, iş sahiplerine yol göstermekle de sorumludur.

16.  Noterlerin tespit, emanet ve danışmanlık dışında özel olarak yaptıkları işler nelerdir?

Cevap: Noter, açık veya kapalı olarak verilen vasiyetnameleri saklar ve bunun hakkında bir tutanak düzenler (resmi vasiyetname düzenleme), ölüme bağlı tasarruflarda, ilgilinin ölümü halinde durumu nüfus dairesine bildirir (ölüme bağlı tasarruflarla ilgili işler) ve tebliği istenen her tür kağıdı muhatabına tebliğ eder

(tebligat işleri).

NOTERİN DÜZENLEME VEYA ONAYLAMA YOLUYLA SENET YAPMASI

17.               Onaylama yoluyla ve düzenleme yoluyla senet yapma usulü arasındaki farklar nelerdir?

Cevap: Düzenleme yoluyla senet, ilgili noterlikte hazırlanarak tutanak şeklinde yapılır. Tutanağa ilgilinin gerçek isteği hakkındaki beyanı  ve içeriğin isteğine uygun olduğuna dair bildirimi yazıldıktan sonra ilgili tutanağı imzalar. Bu yolla gerçekleştirilen noter senetlerinin aslı noterlik dairesinde saklanır, örneği ilgiliye verilir. 

Onaylama yolu ise noterlik dışında düzenlenerek getirilen işlemlerde işlemin altındaki imzanın onaylanmasıdır. İmzanın imzayı atan şahsa ait olduğunun bir şerhle belgelendirilmesi gerekir. Onaylanan imzanın noter huzurunda atılmış olması gerekmez. Onaylama biçimindeki senetlerin aslı ilgiliye verilir, imzalı bir örneği noterde saklanır. 

18.               Düzenleme yoluyla senet için hazırlanan tutanak hangi bilgileri içerir?

Cevap: Tutanakta;

•       noterin adı, soyadı ve noterliğin ismi, 

•       işlemin yapıldığı yer ve tarih (rakam ve yazı ile), 

•       ilgilinin ve varsa tercüman, tanık ve bilirkişinin kimlik ve adresleri ile ayrıca ilgilinin vergi kimlik numarası, 

•       ilgilinin gerçek arzusu hakkındaki beyanı, 

•       işleme katılanların imzaları ve noterin imzası ile noterlik mührü,

•       ilgilinin kimlik tespitine ilişkin kayıtlar yer alır.

19.               Düzenleme yoluyla yapılan senetlerde ilgilinin kimlik tespitine ilişkin usuller nelerdir?

Cevap: Düzenleme yoluyla senet için hazırlanan tutanakta noterin ilgiliyi tanıyıp tanımadığına ilişkin bilgi, tanımıyorsa ilgilinin kimliği hakkında nasıl kanaat sahibi olduğunu gösteren kayıtlar yer almalıdır. Noterin böyle bir kanaate ulaşamaması ve buna rağmen işlemin yapılmasının istenmesi halinde keyfiyet ve kimliğin tespiti için getirilen ispat vasıtasının da bulunması gerekir. 

20.               Düzenleme yoluyla yapılan senetlerin hukuki sonuçları nelerdir?

Cevap: Düzenleme yoluyla yapılan senetler, hem içerik hem de şekil olarak sahtelikleri sabit oluncaya kadar geçerlidir. 

İcra ve İflas Hukukuna göre, bu senetler kayıtsız şartsız borç ikrarını içermeleri durumunda ilam niteliği taşıyan belge olarak kabul edilir. Ancak resen düzenleme biçimindeki noter senetlerinin ilam niteliğinde belge sayılması için resen düzenleme biçimindeki noter senedinin münhasıran bir para borcu ikrarını içermesi ve bu para borcu ikrarının kayıtsız ve şartsız, yani tek taraflı olması gerekmektedir. İki tarafa borç yükleyen bir sözleşme, noterlikçe resen düzenlenmiş olsa bile, ilam niteliğinde belge sayılmaz. 

İlam niteliğinde olduğu iddia edilen bir belgeyle takip yapılması durumunda, İcra Müdürü dayanak belgenin Noterlik Kanunu’nda öngörülen şekilde yapılıp yapılmadığını incelemek zorundadır. Noterlik Kanunu’na göre düzenlenmemiş senet, ilamlı senet gibi icraya konulursa icra emrinin muhatabı, icra hâkimliğine başvurarak yapılan takibi her zaman iptal ettirebilir. 

Resen düzenleme yoluyla yapılan noter senetleri ilam niteliği taşıdıkları için Türkiye’nin her yerinde takibe konu edilebilir. Takibe başlandıktan sonra alacaklı ikametgahını değiştirirse takibin yeni ikametgahına havalesini isteyebilir.

21.               Resen düzenleme yoluyla yapılan senetlerin ilam niteliğinde belge sayılabilmesi hangi şartlara bağlıdır?

Cevap: Resen düzenleme yoluyla yapılan senetlerin ilam niteliğinde belge sayılabilmesi için münhasıran bir para borcu ikrarını içermesi ve bu para borcu ikrarının kayıtsız ve şartsız, yani tek taraflı olması gerekmektedir. 

22.               İki tarafa borç yükleyen bir sözleşme, notelikçe resen düzenlenmiş olsa bile, neden ilam niteliğinde belge sayılmaz?

Cevap: Karşılıklı taahhütleri içeren sözleşmelerde, tarafların ifa etmekle yükümlü bulundukları edimler arasında sıkı bir bağ vardır. Bu edimlerden biri diğerinin karşılığını oluşturur. Karşılıklı ifaları içeren sözleşmelerde taraflardan biri kendi yükümlülüğünü ifa etmedikçe ya da ifayı teklif etmedikçe karşı tarafın ediminin ifasını isteyemez. Bunun sonucu olarak da tek taraflı talep ile İcra Müdürlüğü işlem yapmayacağından hukuk yönünden bu tür sözleşmeler ilam niteliğinde değildir.  

23.               Onaylama yoluyla senet için düzenlenen onay şerhi hangi bilgileri içerir?

Cevap: Onay şerhinde;

•       işlemin yapıldığı yer ve tarih,  

•       ilgilinin kimliği, adresi ve vergi kimlik numarası, 

•       noter ilgiliyi tanımıyorsa, kimliği hakkında gösterilen ispat belgesi,  

•       imza noter huzurunda atılmışsa bu husus, imza dışarıda atılıp huzurda ilgili imzanın kendisine ait olduğunu kabul etmişse ilgilinin bu yöndeki beyanı,  

•       işleme katılanların imzaları, noterin imzası ve mührü yer alır.  

24.               Onaylama yoluyla yapılan senetlerin hukuki sonuçları nelerdir?

Cevap: Onaylama yoluyla yapılan senetler, imza ve tarih sahteliği sabit oluncaya kadar geçerlidir. Bu işlemlerin noter tarafından resen düzenleme biçiminde yapılmasını gerektiren bir hüküm bulunmadığı için bu tür senetlerdeki resmi şekil sadece ispat şartıdır.  

NOTERİN     İŞLEMLERİNE       İLİŞKİN        DİĞER BİLGİLER

25.  Noter, imza yetkisini kimlere devredebilir?

Cevap: Noter, imza yetkisini; üç ayını tamamlamış stajyerlere,

•       süre aranmaksızın, aynı noterlik dairesinde çalışan başkatibe,

•       üç ayını tamamlamış katiplerden biri veya birkaçına devredebilir. 

Tek katiple çalışan noterliklerde katibe imza yetkisi verilebilmesi için üç ayını tamamlaması koşulu aranmaz 

26.  Noter, herhangi bir nedenle görevi başında bulunmadığında evrakı kim imzalar?

Cevap: Noterin her hangi bir nedenle görevi başında bulunmadığı durumlarda evrak, imzaya yetkili kişi tarafından noter adına imza atılır. Bu durumda, imza yerine yetkili şahsın adı ve sıfatı da yazılır.  

27.  Noter, imza yetkisini geri almak istediğinde nasıl bir prosedür izlenir?

Cevap: Noter, gerekli gördüğü takdirde imza yetkisini her zaman geri alabilir. Bu durumda keyfiyeti ilgiliye yazılı olarak tebliğ eder. Ayrıca, yetkinin geri alındığı Cumhuriyet Savcılığı aracılığıyla Adalet Bakanlığına, Valiliğe, Türkiye Noterler Birliğine ve Noter Odasına bildirilir. Noter gerekli görürse imza yetkisinin geri alındığının ve bunun tarihinin bir gazete ilanıyla bildirilmesini, giderleri kendisine ait olmak üzere, Noter Odasından isteyebilir. 

28.  Noterde başkaları adına işlem yapmak isteyen bir kişi hangi belgeleri ibraz etmelidir?

Cevap:

•       Vekil için, vekâletname düzenlemeye yetkili hâkim veya noterce onaylanmış vekâletname, 

•       Veli için, kendisi ve velayeti altında bulunan kişinin nüfus hüviyet cüzdanları, 

•       Vasi ve kayyım için, mahkeme kararı ve nüfus hüviyet cüzdanları, 

•       Mirasçı için, veraset belgesi ve nüfus hüviyet cüzdanı, 

•       Mümessiller için, temsil veya izin kâğıdı, 

•       Köy tüzel kişiliğini temsil yetkisini haiz muhtarlar için, yetkili idare makamlarının usulüne göre verecekleri yetki belgeleri.

29.  Noter tarafından işlem yapılan hangi belgelere fotoğraf yapıştırılması zorunludur?

Cevap:

•       Niteliği bakımından tapuda işlem yaptırılmasını gerektiren sözleşmeler, 

•       Niteliği bakımından tapuda işlem yaptırılmasını gerektiren vekaletnameler ile boşanma davaları için düzenlenecek vekaletnameler, 

•       Vasiyetnameler, 

•       Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satım sözleşmeleri, 

•       Gayrimenkul satış vaadi, 

•       Evlat edinme sözleşmesi, 

•       Tanıma senedi, 

•       Miras taksim sözleşmesine ilişkin olarak düzenlenen belgeler.

30.  Bir noter işleminde yapılan çıkıntıların geçerli olması için hangi koşulların sağlanması gerekmektedir?

Cevap: Bir noter işleminde yapılan çıkıntıların geçerli olması için bunların ilgilinin imzasını ve noterin onayını taşıması gerekmektedir. İlgilinin imzasını ve noterin onayını taşıyan çıkıntıların el yazısıyla değil, daktiloyla yazılması gerekmektedir. 

31.  Noterlik işlemlerinde değiştirme, fesih, iptal ve düzeltme için nasıl bir yol izlenir?

Cevap: Bir noterlik işleminin, tamamlandıktan sonra, değiştirilmesi, feshi, iptali veya önceki işlemin nitelik ve değerini değiştirmemek şartıyla düzeltilmesi önceki işlemin yapıldığı şekilde yeni bir işlemle yapılır. Diğer bir deyişle, önceki işlem düzenleme şeklinde yapılmışsa onu değiştirmek, fesih veya iptal etmek için yine düzenleme şeklinde bir işlem yapmak, önceki işlem onaylama şeklinde yapılmışsa onu değiştirmek, fesih veya iptal etmek için yine onaylama şeklinde bir işlem yapmak gerekir. Yeni işlemin tarih ve numarası, noterlik dairesinde bulunan önceki işleme ait kağıda yazılır. Yeni işlem başka bir noterlikte yapılırsa bu noterlik, yeni işleme ait kağıdın bir nüshasını, ilk işleme ait kağıda bağlanmak üzere o işlemi yapan notere gönderir. 

32.  Noter işlemleri nerede yapılır?

Cevap: Noter işleminin kural olarak noterlik dairesinde yapılması gerekir. Bununla birlikte, işlemin noterlik dairesinde yapılması gecikmeye veya başka bir zorluğa yol açacaksa, sebebi iş kağıtlarında gösterilmek suretiyle işlemin daire dışında da yapılması mümkündür. 

NOTER İŞLEMLERİNİN HÜKÜMLERİ VE HUKUKİ SONUÇLARI

33.               Noterlik işlemlerinin geçerlilik süresiyle ilgili koşulları açıklayınız.

Cevap: Noterlik Kanunu’na göre yapılan bütün işlemler resmi sayılırlar. Noter tarafından düzenleme yoluyla yapılan senetler sahteliği sabit oluncaya kadar; onaylama yoluyla yapılan senetler imza ve tarih sahteliği sabit oluncaya kadar; bunlar dışında kalan şekillerde yapılan noterlik işlemleri aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir.

34.               Yabancı bir devlet makamı tarafından düzenlenen resmi belgeler, Türkiye’de de geçerli midir? Cevap: Yabancı bir devlet makamının düzenlediği resmi belgelerin Türkiye’de bu niteliği taşıması, belgenin verildiği devletin yetkili makamı veya Türk konsolosluk makamı tarafından onaylanmasına bağlıdır. 

35.               Başka bir ülkede resen düzenlenmiş bir noter senediyle Türkiye’de icra işlemi yapılabilir mi?

Cevap: Başka bir ülkede resen düzenlenmiş bir noter senedinin düzenlendiği ülkenin yetkili makamınca usulüne uygun bir biçimde gerçekleştirildiği oradaki Türk Konsolosu tarafından onaylandığında, bu belge Türkiye’de resmi senet niteliği kazanır. Böyle bir noter senedi, kayıtsız ve şartsız bir para borcu ikrarını içeriyorsa Türkiye’de doğrudan, yani ayrıca bir tenfiz kararına gerek olmadan icraya konulabilir.